Muğnil Muhtaç Minhacut Talibin Şerhi | Delilleriyle Büyük Şafi Fıkhı 17.Cilt

Muğnil Muhtaç Minhacut Talibin Şerhi | Delilleriyle Büyük Şafi Fıkhı 17. Cilt

ESERE GENEL BİR BAKIŞ

• Şâfiî mezhebinin önde gelen âlimlerinden Hatîb eş-Şirbînî’nin ustalık dönemi eseri,
• Dilimizde Şâfiî fıkhına ait en geniş eser,
• Yazıldığı dönemden itibaren mezhebin vazgeçilmez başvuru kitaplarından biri,
• On binlerce fıkhî meseleyi detaylarıyla ele alan bir eser,
• Onlarca kaynak eserden doğrudan aktarılan bilgiler,
• Şâfiî mezhebinde ittifakla benimsenen ve ihtilaf edilen görüşleri tek tek ortaya koyan bir eser,
• Farklı görüşlerin söz konusu olduğu her bir meseledeki görüşlerin delilleri,
• Her konuda mezhepte doğru, güçlü ve tercih edilen görüşlerin belirtilmesi,
• Mezhebin en muteber şahıslarından doğrudan alıntılar,
• En sağlam hadis kitaplarından aktarılan hadisler,
• İctihad melekesini ve fıkhî düşünceyi geliştirecek bir yöntem,
• Sistematik ve detaylandırılmış alt ve üst başlıklar,
• Nevevî’nin el-Minhâc adlı eserinin Arapça orijinali ve tercümesini içeren bir eser,
• Anlamayı kolaylaştıracak bir üslup ve yöntem.

YAYINCIDAN

Mirac Yayınları olarak biz “Sizlere daha iyisini sunabilmenin gayreti içindeyiz” düsturuyla yola çıkmıştık. Hedefimizde okuyucumuza temel kaynak eserler sunabilmenin azim ve gayreti vardı. Sizlere sunacağımız bu kaynak eserler daha önce hiç yayınlanmamış ve de mutlaka ümmetin kütüphanesine kazandırılması gereken temel kaynak eserler olacaktı. Bu düşünceyle, yayınlamak istediğimiz bazı eserlerin hazırlıklarına başlamıştık. Bunların en önemlisi ise imam Nevevî hazretlerinin Minhâcü’t-tâlibîn adlı eserine Muğni’l-muhtâc ismi ile şerh yazan Hatîb eş-Şirbînî hazretlerinin eseri idi. Birinci sırada bu eseri yayınlamak istememizin sebebi ise, Şafiî mezhebine ait çok değerli kaynak eserlerin hemen hemen tamamına yakın bir kısmının daha önce hiç tercüme edilmemiş olması idi. Bu noktada çok ciddi bir ihtiyacın olduğuna inanarak Muğni’l-muhtâc’ı tercüme ettirmeye karar verdik. Ama Muğni’l-muhtâc tercüme ve mütercim açısından deyim yerinde ise tam bir demir leblebi idi. Eser oldukça ağır ve tercüme teknikleri açısından çok zor ve uzun zaman alacak bir eserdi. Kendileriyle istişare ettiğimiz ve değerli fikirlerine baş vurduğumuz Şafiî âlimlerimizin de onayı ve isteği ile Muğni’l-muhtâc’ın tercümesine karar vermiş olduk.

Doktorasını Şafiî mezhebi üzerine yapmış ve birçok değerli çalışmanın içerisinde görev almış muhterem hocam Dr. Soner Duman bu uzun ve yorucu, asla maddî kaygılarla izah edilemeyecek bu zor ve meşakkatli görevi üstlenerek tercümeye başladı. Bu noktada siz değerli Şafiî kardeşlerimizden bize bu işin içinden yüz akı ile çıkabilmemiz için dua etmenizi talep ediyoruz. Bize olan desteklerinize son derece ihtiyacımızın olduğunu bilmenizi istiyoruz. Eserin inşaallah sahasında çok ciddi bir boşluğu dolduracağına inanıyoruz. Yayınevi olarak ümidimiz odur ki Allah Resûlü’nün getirdiği dine hizmet etmeyi hedefleyen bu eser, Şafiî fıkhı konusunda bilgi almak isteyen çok sayıda kardeşimizin kütüphanesine girer ve onlara hizmet etmiş olur.
Selam ve dualarımızla...
 

SUNUŞ

Bu eser, gerçekten de ismiyle müsemmâ olup Minhâc’üt-tâlibîn’in gerek lafızlarının gerekse manalarının anlaşılmasına muhtaç olanları başka eserlerden müstağnî kılacak boyutta bir şaheserdir. Bu eser; Şâfiî mezhebinde ittifak ve ihtilaf edilen konuları içermesi, ihtilaf edilen konularda esas alınacak olan görüşleri ortaya koyması, ihtilaf halindeki görüşlerin delillerini serdetmesi, mezhebe mâlolmuş meşhur eserlerden son derece önemli bilgiler aktarması bakımından mezhep içinde önemi her zaman takdir edilmiş bir eserdir. Muğni’l-muhtâc bugün İslam aleminde Tuhfetü’l-muhtâc ve Nihâyetü’l-muhtâc ile birlikte en çok okunan ve okutulan şerhler arasında yer almaktadır.

Asrımızda Türkiye’de okur-yazar oranının çoğalması ve İslâmî ilimlere olan ilginin her geçen gün artması, İslam geleneğinin engin ve pahabiçilmez mirasının başyapıtlarının dilimize kazandırılmasını da zorunlu kılmaktadır. Bu bağlamda Hanefî fıkhına dair hacimce büyük pek çok eserin dilimize kazandırılmış olması son derece sevindirici bir gelişmedir. Şâfiî fıkhına dair de dilimizde yapılmış ve yayınlanmış çalışmalar mevcuttur. Bununla birlikte Şâfiî mezhebini, mezhep içindeki farklı görüşleri ile birlikte bir bütün halinde ve delilleriyle uzunca ele alan bir eser günümüze kadar maalesef yayınlanmış değildir. Bu sebeple ülkemizde Şâfiî mezhebine mensup pek çok kişi bu yönde çalışmaların telif veya tercüme yoluyla dilimize kazandırılmasını defaatle dile getirmişlerdir. Bu yöndeki istekleri dikkate alan Miraç yayınları, gerek Hanefî gerekse Şâfiî fıkhı üzerinde tercümeleriçalışmaları bulunan ve İmam Şâfiî’nin eserleri üzerinde doktora tezi de hazırlamış olan Dr. Soner Duman hocaefendiye Muğni’l-muhtâckitabının tercümesini teklif etmiş, bahsi geçen mütercim de bu teklifi kabul edip eserin tercümesine başlamıştır. Türkçe basıma hazırlanan ilk iki cildin tercümesini mütercim bana getirdiğinde birçok yerini okudum ve inceledim. Okuduğum kısımlar ve yaptığım incelemelerde bu kardeşimizin tercümenin hakkını verdiğini gördüm ve bundan büyük bir memnuniyet duydum. Mütercim kardeşimizin zekâsına güveniyor, bu eserin bütününün en güzel şekilde ortaya konması konusunda Cenab-ı Hakk’tan muvaffakiyetler diliyorum. Her biri birer kaynak ve İslam ilim mirasının vazgeçilmez eserleri olan bu tür kitapların Türkçe’ye kazandırılması yönündeki gayret ve çabaların artmasını da Yüce Allah’tan temennî ediyorum.
HALİL GÜNENÇ

MÜTERCİMİN ÖNSÖZÜ

Bu mezhepte pek çok âlim yetişmiş, ümmete rehberlik edecek eserler vermişlerdir. Bu eserlerden biri de İmam Nevevî’nin Minhâcü’ttâlibîn adlı eseridir. Eser, yazıldığı dönemden itibaren başta Şâfiî fukahası olmak üzere ilim âleminde büyük bir teveccühe mazhar olmuştur. Eser üzerinde sayısız çalışmalar yapılmıştır. Bunlardan biri de İmam Hatîb eş-Şirbînî’nin Muğni’l-muhtâc adlı eseridir. Söz konusu eser, Minhâc’ın en önde gelen şerhlerinden biri olarak görülmüş ve Şâfiî fukahası tarafından büyük bir kabulle karşılanmıştır.

Ülkemizde fıkıh alanında özellikle Hanefî fıkhına ait hatırı sayılır derecede kitaplar tercüme edilmiş, el-Mebsût,Reddü’l-muhtâr, Fetâvâ-i Hindiyye vb. gibi ansiklopedik çapta eserler dilimize kazandırılmıştır.
Bu son derece sevindirici gelişmeye mukabil Şâfiî fıkhına dair bu çapta geniş eserler, külliyatların dilimize kazandırılmamış olması son derece düşündürücüdür. Gerek buna dair pratik bir ihtiyacın söz konusu olması, gerekse Şâfiî fıkhı üzerinde araştırma yapmak isteyenlerin elinde bir kaynak teşkil etmesi açısından bu yönde eserlerin dilimize kazandırılması, ertelenmesi mümkün olmayacak acil bir ihtiyaçtır.

Mirac Yayınevi bana bu eserin tercümesini teklif ettiğinde bunun üzerinde düşünülmesi gereken bir husus olduğunu belirttim. Çünkü Muğni’l-muhtâc’ın Şâfiî fıkhına dair dilimize çevrilen ilk geniş çaplı eser olarak seçilmesinin doğru olup olmadığı konusunda çeşitli kuşkularım vardı. Zira eser, son derece ilmî bir üslupla yazılmış bir eser ve bunun da ötesinde bir şerhtir. Şerhin kendisine mahsus bir üslubu, şekli ve tarzı vardır. Şâfiî fıkhına dair bir esere ihtiyacı olan kimsenin ilk olarak buna bir şerhle başlamasının isabetli olup olmayacağı konusunu bir süre düşündüm. Bununla birlikte gerek yaptığım istişareler, gerekse özellikle Muğni’l-muhtâc adlı eserin ülkemizde de kabul gören eserlerden olması bu yöndeki kuşkularımı sona erdirdi. Eserin tercümesine başladıktan sonra zor bir işin altına girdiğimi hakka’l-yakîn anlamış oldum. Bununla birlikte yola girdikten sonra yoldan çıkmak mümkün değildi. Eseri okuyucunun en kolay bir şekilde anlayabilmesi, hem Şâfiî fıkhı ile ilgilenen ve fıkha dair mâlumatı olan alimlerimizin hem de bu fıkhı merak eden halkımızın istifade edebileceği seviyeye getirebilmek için aylarca eserin yapısı, şekli ve üslubu üzerinde çalıştım. Eserin tercümesi kadar, ana ve alt başlıkların belirlenmesinde, eseri en anlaşılır kılacak üslup ve şeklin belirlenmesi konusunda zorluklarla karşılaştım. Aylar süren denemelerim sonucunda nihayet tercümeyi mevcut hale getirebildim. Bu tercüme vesilesiyle kendilerine teşekkür borçlu olduğum pek çok kimseyi burada anmak, bir vefa gereğidir. En başta beni dünyaya getiren, ilim yolculuğumu rahat bir şekilde yapabilmem için bana ellerinden gelen imkânı temin etmeye çalışan, değerlerini hiçbir zaman ödeyemeyeceğim kıymetli ana-babama, ilim yolunda beni her zaman destekleyen ağabeylerim ve ablama, kendisinden ilim tahsil ettiğim, bana ilmi sevdiren ve beni her zaman teşvik eden kayınpederim Harun Baktı’ya, ilim yolculuğunda kendisinden çok şey öğrendiğim, hem yüksek lisans hem de doktora çalışmalarımda danışmanlığımı yapmış olan kıymetli hocam Prof. Dr. İbrahim Kâfi Dönmez’e, kıymetli vakitlerini ayırarak tercümemi inceleme nezâketinde bulunan, kendisinden kısa zamanlı da olsa ilim tahsil etme fırsatını bulduğum Halil Günenç hocaefendiye, ilim yolculuğunda her türlü çileme katlanan eşime ve kızlarıma teşekkürü bir borç biliyorum.

Bilenlerin takdir edeceği üzere Muğni’l-muhtâc gibi zor bir eseri Türkçe’ye tercüme etmek kuşkusuz kolay bir iş değildir. Bu bir yandan Şâfiî fıkhını, terimlerini, şerh sistemini bilmeyi, diğer yandan Türkçe’yi iyi kullanmayı gerektirir. Biz, bugüne kadar gerek Şâfiî fıkhı üzerinde yaptığımız tercüme ve çalışmalar, gerekse Hanefî fıkhına dair yaptığımız çevirilerin verdiği güç ile bu şerhi tercüme etmeye giriştik. Gerek şekil gerekse üslup noktasında elimizden geleni yapmaya çalıştık. Bununla birlikte “hatasız kul olmaz” düsturu gereğince yaptığımızı işin kusursuz, hatasız olduğunu asla iddia etmiyoruz. Zaten haddini bilen bir insanın böyle bir iddiada bulunması da mümkün değildir. Bu sebeple üslup, şekil, tercüme vb. gibi noktalarda tercümemizde hata bulunduğunu düşünen okuyucularımız bundan bizi haberdar ederlerse hem ilmin gereğini yapmış, hem de bu hataların eserin tekrar basımlarında düzeltilmesine vesile olmuş olurlar.
Gayret bizden tevfik ve inayet Allah’tandır.

Dr. Soner Duman
Zeytinburnu - 2009